İçinde yaşadığımız binalarda daha evvel bizi hiç rahatsız etmeyen fakat merkez üssü Kahramanmaraş olan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki yıkıcı zelzelelerin akabinde dikkat ettiğimiz bahislerden birisi de “eklentiler” oldu.
Binalara yerleştirilen su depoları da uzmanlara nazaran adeta tehlike saçıyor.
Mimari projede olmayan su depoları riskli
İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, mimari projede olmamasına karşın binaların çatı katına sonradan yerleştirilen su depolarıyla ilgili ihtarda bulundu.
“Hiçbir statik hesapta yer almayan bu yük, binanın dayanımını azaltır”
Binanın en üstüne eklenen tonlarca tartısındaki su depolarının, sarsıntı anında binada risk oluşturabileceğini söyleyen Prof. Dr. Kozanoğlu, şu bilgileri verdi:
10 daireli bir apartmanda, herkes için birer tonluk depo konsa, binaya 10 ton ekstra yük eklendi demektir. Hiçbir statik hesapta yer almayan bu yük, zelzele anında binanın salınımını tesirler, dayanımını azaltır. Elbette ‘Su deposu yapılmasın’ demiyorum lakin bu süreç, bina inşa edilmeden evvel kesinlikle projelendirilmeli.
Anten ya da klima üniteleri vefat ve yaralanmalara neden olur
Kozanoğlu, binaların dış cephelerindeki tehlikelere karşı vatandaşları uyardı. Prof. Dr. Kozanoğlu, binaya sonradan eklenen su deposu, anten ya da klima ünitelerinin zelzelenin yanı sıra rüzgarda bile düşerek vefat ve yaralanmalara neden olabileceğini vurguladı.
Hesaplamadan etkileniyor
Özellikle binaların çatı katına yerleştirilen su depolarına karşı dikkatli olunması gerektiğini belirten Kozanoğlu, hesaplamaların yapılmasından sonra yerleştirilen eklentilerin riskine dikkat çekti:
Öncelikle şunu anlamalıyız; binaya sonradan yapılacak eklemelerin kesinlikle mimari projede daha evvelden belirlenmesi gerekir. Siz, binanın üzerine su deposu eklenebilecek formda mimari projeyi oluşturursanız, mühendis de buna nazaran bir statik hesaplama yapar. Yani bina, olası bir sarsıntı anında su deposunu da taşıyacak güçte yapılmış olur. Biz ne yapıyoruz? Hiçbir statik hesapta yer almamasına, planlanmamasına karşın başımıza nazaran su deposunu binaya yerleştiriyoruz. Su deposunu da bilhassa daha kolay yapılması ve ekonomik olması için çatı katına koyuyoruz. 10 dairelik apartmanda, herkes için birer tonluk su deposu yapılsa, binaya eklenen yük 10 ton demektir. Pekala, bina yapılırken çatıdaki bu yük hesaplandı mı? Karşılık maalesef hayır. İşte tam da bu basamakta sorun başlıyor demektir.
Çatıyı değil tabanı seçin
Binaya sonradan eklenen bir yükün hangi kısımda yer aldığının değerli olduğunu belirten Kozanoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Binaya sonradan eklediğiniz bir yükün hangi kısımda yer aldığı da kıymetli. Yani, çatıya eklenen yükle yer katta olan yük, sarsıntı anında bina performansını farklı tesirler. Çatıya eklenen tonlarca tartısındaki yük, binada çekiçleme ya da öbür bir tabire kırbaçlama tesiri yapar. Binanın sarsıntıdaki salınımını tesirler, binaya fazlaca yük verir. Bu usul eklentiler, projede yer almıyorsa yapılmamalı. İlla da yapılacaksa, uygun bir pompaj sistemiyle yer katta yapmak, çatı katına oranla çok daha âlâ. Lakin pompaj sistemi ekstra bir maliyet olduğu için bu depolar daima çatıya konuyor. Şayet imkan varsa, şu anda çatıda yer alan su depoları da tabana alınabilir. Maalesef başımıza nazaran hareket ediyoruz. Zelzeleler bize gösteriyor ki, başımıza nazaran yaptığımız işler, sonradan başımıza birçok iş açıyor.
“Anten ve klimalar işin ehli şahıslar tarafından takılmalı”
Binadaki klima üniteleri ve antenlerin de denetim edilmesi gerektiğini aktaran Prof. Dr. Kozanoğlu, “Deprem anında birçok klima ünitesinin, bina yıkılmasa bile yere düştüğünü gördük. Bu üniteler, dübel ya da palyatif birtakım aparatlarla tutturuluyor. Vakit içinde bu eklentiler aşınıyor, paslanıyor. Ufak bir zelzelede bile düşerek büyük risk oluşturuyor. Antenler için de birebir durum kelam konusu. Klima ya da antenler, kesinlikle işinin ehli bireyler tarafından takılmalı ve tertipli olarak bunların denetimi yapılmalı.