Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, afetler üzere geniş kitleleri etkileyen travmalar sonrasında olağanlaşmaya ait değerlendirmede bulundu.
Normalleşme denilen kavramın tarifini yapan Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, “Normalleşme, bir kriz yahut felaket sonrasında oluşan kuvvetli şartların azalıp bireylerin yaşadığı acı, kayıp ve travmanın tesirinden kurtulmaya başladığı olağan hayata dönüş sürecini söz eder. Bu süreç, rastgele bir kriz yahut felaket sonrasında yaşanır ve insanların olağan hayatlarına geri dönmelerine yardımcı olur. Lakin olağanlaşma süreci, herkes için tıpkı biçimde işlemeyebilir ve bireylerin olağanlaşma süreci farklılık gösterebilir.” dedi.
Acı ve hüzünle yüzleşilir
Kahramanmaraş zelzeleleri sonrasında yaşanan olayların da olağanlaşma sürecinin bir modülü olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, “Normalleşme sürecinde birinci olarak acı ve keder ile yüzleşme süreci yaşanır. Bireylerin yaşadığı kayıp ve acıyı kabul etmeleri, yaşadıkları hisleri tabir etmeleri, yardım alabilecekleri bir dayanak sistemi kurabilmeleri epeyce değerlidir.” dedi.
Bu süreçle birlikte yine yapılanma sürecinin başladığını tabir eden Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, bu süreçte, barınma, paklık, su ve elektrik üzere temel gereksinimlerin sağlanması üzere adımların ruhsal birinci yardım olarak da görülebildiğini söyledi.
Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, son olarak, olağan hayat sistemine dönüş yapmak için günlük rutinlerin tekrar oluşturulmasının da epeyce kıymet taşıdığını söyledi. Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, “Bunu işe gitmek, okula gitmek, arkadaşlarla buluşmak üzere rutin aktiviteleri yine gerçekleştirmek olarak tabir edebiliriz. Ayrıyeten, Kahramanmaraş zelzelesi sonrası olağanlaşma sürecinde, bireylerin yaşadıkları travmadan kurtulabilmeleri için sağlıklı bir takviye sistemi, iş birliği ve dayanışmanın kurulabilmesi de elzemdir.” diye konuştu
Terapi ve takviye alınmalı
Sağlıklı bir olağanlaşma süreci için bireylerin kendilerine ve öbür insanlara vakit tanımaları ve profesyonel yardım almaları gerekebileceğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, “Psikolojik takviye, olağanlaşma sürecinin sağlıklı bir formda ilerlemesi için hayli kıymetlidir. Ayrıyeten olağanlaşma süreci boyunca, imkanlar nispetinde bireylerin sağlıklı bir hayat şekli sürdürmeleri, toplumsal etkileşimlerini arttırmaları, zihinsel sıhhatlerini muhafazaları değerlidir.” tavsiyesinde bulundu.
Yas sürecinin çoklukla ferdî ve ferdî bir tecrübe olduğunu ve herkes için farklılık gösterdiğini vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, “Bazı beşerler daha süratli toparlanırken, kimileri için daha uzun bir vakit gerekebilir. Bu nedenle Kahramanmaraş zelzelesi sonrasında hala yas tutulması olağan olarak kabul edilebilir. Fakat, bu süreçte insanların muhtaçlık duydukları takviye ve yardımı almaları da son derece değerlidir. Acılarını paylaşabilecekleri, hislerini söz edebilecekleri, inançlı bir ortamda konuşabilecekleri terapi yahut takviye kümelerine katılmaları önerilebilir.” dedi.
Ayrıyeten toplumda da yas sürecine hürmet gösterilmesi ve insanların hislerine hürmet duyulmasının kıymetli olduğunu vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, “Kahramanmaraş sarsıntıları sonrası yaşanan yas süreci, insanların yaşadıkları kayıplar ve sarsıntının yarattığı travma ile ilgilidir. Her insanın yas süreci farklı olabilir ve yas tutma süreci vakitle azalmakla birlikte, büsbütün sona ermesi uzun sürebilir. 40 gün, kimi beşerler için kâfi bir müddet olabilirken, kimileri içinse daha fazla vakte gereksinim duyulabilir.” ihtarında bulundu.
Adım adım normalleşme
Afetler sonrası olağanlaşma sürecinin ve bu sürecin hakikat yönetilmesinin de çok kıymetli olduğunu vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, afet sonrası olağanlaşma sürecinin daha sağlıklı bir halde olmasına yardımcı olacak adımları sıraladı:
1- İnançlı bir ortamın oluşturulması: Evvela, afet sonrası olağanlaşma sürecinde itimat duygusu değerlidir. Acil durumlarla başa çıkmak için gerekli önlemlerin alınması ve insanların inançta hissedebilecek bir ortamın tesis edilmesi kıymetlidir.
2- Temel gereksinimlerin karşılanması: Afet sonrası olağanlaşma sürecinde insanların temel muhtaçlıkları; barınma, yiyecek, su ve sıhhat hizmetleri karşılanmalıdır.
3- Ruhsal yardımın sağlanması: Afetler, insanların ruhsal sıhhatlerini morallerini de tesirler. Bu nedenle, olağanlaşma sürecinde insanların ruhsal dayanak almalarına yardımcı olunmalıdır. Bu dayanak, insanların afet sonrası yaşadıkları gerilim, dert ve mutsuzluk-umutsuzluk üzere duygusal zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olacaktır.
4- Toplumsal bağların güçlendirilmesi: Afet sonrası olağanlaşma sürecinde, toplumsal bağlar da güçlendirilmelidir. Beşerler ortasında dayanışma, iş birliği ve yardımlaşma sağlanmalıdır.
Uzman Klinik Psikolog Davet Beyaz, bu adımların afet sonrası olağanlaşma sürecinin sağlıklı bir halde yönetilmesine yardımcı olabileceğini söyledi. Beyaz, “Ancak olağanlaşma süreci her vakit kolay değildir ve farklı afetlerin farklı zorlukları vardır. Bu nedenle, olağanlaşma sürecinde hem ferdi manada hem de yönetimsel olarak insanların gereksinimlerine uygun özel tedbirler alınması da gerekebilir.” ikazında bulundu.